در بخش سوم از فصل نهم آئین نامه راهنمایی و رانندگی به بحث سبقت در رانندگی پرداخته شده است. این موارد کلیه الزامات و قوانینی است که شما باید برای سبقت گرفتن به شیوه ای ایمن بدانید و رعایت کنید.

ماده ۱۳۲- رانندگانی که قصد سبقت گرفتن از وسایل نقلیه‌ای را که در جهت آنان حرکت ‌می‌نمایند دارند، در محل‌های مجاز و در صورت لزوم پس از روشن کردن چراغ راهنما و یا با دادن علامت لازم تنها از سمت چپ آن‌ها سبقت گیرند و پس از سبقت و طی مسافت کافی. بار دیگر با روشن کردن چراغ راهنما و یا بادادن علامت به طرف راست راه متوجه و در مسیر قبلی خود قرار گیرند به نحوی که راه وسیله نقلیه‌ای که از آن سبقت گرفته شده بسته نشود یا موجب تصادف نشود. با وجود این سبقت گرفتن از طرف راست وسیله نقلیه‌ای که در حال گردش به چپ می‌باشد مجاز خواهد بود.

ماده ۱۳۳- مسیری که راننده می‌خواهد برای سبقت گرفتن وارد آن شود باید تا فاصله دور و مطمئنی از طرف مقابل خالی از هرگونه وسیله نقلیه بوده و تفاوت سرعت بین وسیله نقلیه او و وسیله نقلیه جلویی برای‌ سبقت کافی باشد تا به این ترتیب موجب به خطر انداختن خود و ترافیک سمت مقابل نشده باشد.

ماده ۱۳۴- رانندگان وسایل نقلیه‌ای که از آن‌ها سبقت گرفته می‌شود باید راه را برای وسیله نقلیه‌ای که درحال سبقت گرفتن است باز کنند و بر سرعت خود نیفزایند.

ماده ۱۳۵- سبقت گرفتن در موارد زیر ممنوع است‌:

الف ـ در سرپیچ‌های تند و سربالایی که میدان دید راننده کم است.

ب – از ۵۰ متر مانده به پیچ‌ها تا ۵۰ متر پس از آن یا در تقاطع راه‌ها یا در تقاطع راه آهن، مگر آنکه به‌ وسیله علایم، سبقت مجاز شناخته شده باشد.

پ – هنگامی که روشنایی و میدان دید به هر علت کافی نباشد.

ت – سبقت از وسیله نقلیه‌ای که خود در حال سبقت گرفتن است، مگر در راهی که به دلیل وجود سه خط‌ عبور یا بیشتر، این عمل مجاز باشد.

ث – برای اتوبوس‌ها و کامیون‌ها در معابر شهری.

ج – از ۱۰۰ متر مانده به ورودی تونل‌ها و پل‌ها تا انتهای آنها، مگر آنکه به وسیله علایم، سبقت مجاز شناخته شده باشد.

چ – در نقاطی که با نصب علایم ویژه سبقت گرفتن ممنوع اعلام شده باشد.

ح – هنگامی که وسیله نقلیه‌ای در فاصله‌ای نزدیک و غیر ایمن از روبرو در حال حرکت‌ است.

چند نکته در مورد سبقت گرفتن:

در مسیرهایی که خط وسط به صورت ممتد است سبقت گرفتن ممنوع است معمولا با شروع خط ممتد علامت سبقت ممنوع نیز در ابتدای مسیر وجود دارد. تنها در بخشهایی از مسیر که خط ممتد نیست رانندگان مجاز به سبقت گرفتن هستند.

در ادامه برای آشنایی و درک بهتر موضوع کلیه خطوط همراه با تصویر توضیح داده شده است:

الف) خطوط ممتد: اولین خطوطی که مورد بررسی قرار میدهیم خطوط ممتد است . خطوط ممتد که تصویر آن در زیر آمده است دو مفهوم مهم دارد : ۱- اینکه گردش و یا عبور بر روی آن ممنوع است ۲- اینکه وقتی این خطوط را در جاده یا خیابان میبینیم سبقت گرفتن تا پایان این خطوط ممنوع میباشد.

ب) خطوط مقطع: خطوط مقطع دقیقا برعکس خطوط ممتد است. بر روی این خط میتوان عبور و گردش کرد و همین طور با رعایت حق تقدم و احتیاط میتوان اقدام به سبقت گرفتن نیز نمود.

ج) دو خط ممتد موازی وسط جاده: این نوع از خطوط به معنای تاکید خط ممتد است . تصویر این نوع از خطوط در زیر آورده شده است.

د) یک خط ممتد و یک خط منقطع موازی در وسط جاده: در این نوع خطوط اگر وسیله نقلیه سمتی باشد که خطوط منقطع  است میتواند گردش کند یا سبقت بگیرد اما اگر وسیله نقلیه در سمت خطوط ممتد باشد مجاز به هیچ یک از موارد سبقت یا گردش و عبور بر روی خطوط نیست.

ذ) خطوط در باند ها: حتما در بزرگراه ها و آزادراه ها خطوط منقطع را دیده اید در این موارد باید سعی کرد از بین خطوط رانندگی کنیم تا از ایجاد ترافیک جلوگیری شود. سبقت گرفتن از سمت چپ و لاین سرعت این باندها مجاز و بلامانع است.

مراحل لازم برای سبقت بی خطر

ابتدا با در نظر گرفتن همه ی جوانب در آزادراهها و بزرگراهها و جاده های دو طرفه و یک طرفه و خیابانها توجه کنید که:

الف-منطقه ی ممنوعه نباشد

ب-خط ممتد نباشد

ج-از روبرو و پشت سر اتومبیلی در حرکت نباشد و با کنترل پشت سر از آینه ها و کنترل نقاط کور دو طرف اتومبیل چراغ راهنمای سمت چپ را بزنید و با دادن علامت (روز بوسیله ی بوق و شب بوسیله ی چراغ دادن) راننده ای را که قصد سبقت دارید آگاه سازید.

۲- بعد از زدن چراغ راهنمای سمت چپ، تغییر خط دهید و بر سرعت خود بیفزایید(تجاوز از سرعت مجاز و مطمئنه ممنوع میباشد) و هنگامی که فاصله طولی مناسب را با وسیله نقلیه حفظ کردید (رویت چراغ های بزرگ وسیله نقلیه از آئینه وسط خودرو) با زدن چراغ راهنمای سمت راست به شکل اریب و با یک زاویه ی کم به لاین قبلی تغییر مسیر دهید. در این هنگام حتماً مطمئن شوید راننده مذکور از تصمیم شما مطلع شده است و هرگز به طور ناگهانی در جلوی آن قرار نگیرید.

۳- هنگام سبقت به دوچرخه ها و سایر وسایل نقلیه کوچکی که در جلوی وسیله ای که قصد سبقت از آن را دارید و ممکن است از دید شما پنهان باشند، توجه کنید همچنین ممکن است هنگام سبقت وسایل نقلیه جلویی شما، قصد گردش، به چپ داشته باشند و یا اینکه عابران پیاده قصد ورود به عرض خیابان را داشته باشند.

۴- اگر وسیله نقلیه ای که در حال سبقت از آن هستید، به طور ناگهانی سرعت خود را زیاد کرد با او مسابقه نگذارید باید سرعت خود را کم کنید و به جای قبلی خود برگردید. هنگامی که وسیله ای در حال سبقت از خودروی شما است، هرگز سعی بر اضافه کردن سرعت خود نکنید.

۵- هرگز در گذرگاه عابر پیاده سبقت نگیرید. اگر می خواهید از وسیله ای که پارک شده است سبقت بگیرید، مراقب سرنشینانی که ممکن است بطور ناگهانی درب اتومبیل را باز کنند و یا عابران پیاده ای که از جلوی ماشین بیرون بیایند باشید. در بسیاری از جاده ها که سرعت تعیین شده زیاد است و در هر جهت ۲ یا ۳ لاین و بیشتر وجود دارد، لاین سمت چپ، لاین مخصوص سبقت است.

بنابراین، اگر قصد سبقت ندارید و در این لاین حرکت می کنید، در اولین فرصت ضمن رعایت شرایط قانونی، به لاین سمت راست تغییر مسیر دهید. در ضمن وقتیکه از اتومبیلهای بزرگ میخواهید سبقت بگیرید دقت کنید فاصله طولی با این گونه اتومبیلهای طویل را بیشتر کنید تا میدان دید شما بیشتر شده و راحت تر و ایمن تر بتوانید از اینگونه اتومبیلها سبقت بگیرید.

راندن در جاده ها متناسب با نوع وسیله نقلیه متفاوت است. سرعت و شتاب برخی خودروها نسبت به سایر وسایل نقلیه بالاتر بوده و به تبع آن میل رانندگان آنها به تند راندن نیز افزایش می یابد. برای جاده ها و آزادراهها و بزرگراه ها هم حداقل و حداکثر سرعت در نظر گرفته شده است بنابراین با وجود چنین شرایطی سبقت امری اجتناب ناپذیر در رانندگی به حساب می آید. اگر ۱% احساس میکنید فاصله برای سبقت کافی نیست اقدام به سبقت نکنید حتی اگر مجبور باشید یک مسیر طولانی پشت سر اتومبیلی حرکت کنید چرا که سبقت نابجا یعنی تصادف مرگبار پس نتیجه میگیریم همیشه از سرعت نابجا و سبقت نابجا پرهیز کنید.

در قوانین رانندگی همه ی خودروها باید در خط عبوری خود حرکت کنند و بین خطوط برانند اما آنگاه که نیاز به سبقت باشد باید به نوع خطوط جاده، بزرگراه و آزادراه، ممتد یا مقطع و موقعیت خودروهای مجاور در بزرگراه ها یا آزادراه ها و مقابل در جاده ها توجه کنند و با روشن کردن چراغ راهنما و رعایت احتیاط، اقدام به سبقت کنند.