روغن گیربکس چیست و چه وظیفه ای دارد؟
در مطالب پیشین درباره روغن های مورد استفاده برای اجزای مختلف خودرو از جمله روغن ترمز و روغن موتور صحبت هایی را کردیم. همچنین با نقش این روغن ها در خودرو و زمان بعدی تعویض این روغن ها تا حدودی آشنا شدیم. در راستار همین بحث روغن ها، امروز قصد داریم تا با روغن گیربکس و وظایف آن و همچنین زمان تعویض روغن گیربکس آشنا شویم. شایان ذکر است که به روغن گیربکس ، واسکازین یا روغن واسکازین هم گفته می شود. اسم دیگر واسکازین یا روغن گیربکس روغن جعبه دنده نام دارد.
روغن گیربکس چیست؟
همانطور که گفتیم روغن های زیادی در خودرو استفاده می شوند که یکی از آنها واسکازین یا روغن جعبه دنده نام دارد. همانطور که از اسم مشخص است این روغن را در گیربکس و دیفرانسیل خودرو استفاده می کنند. روغن گیربکس از موادی تشکیل شده است تا به خوبی از چرخ دنده ها محافظت کند و باید گفت که روغن مخصوص دیفرانسیل دارای ترکیبات پیچیده تری نسبت به روغن گیربکس می باشد. دسته بندی این روغن ها مانند روغن موتور بر اساس شناسه کیفی API می باشد. خاصیت اصلی روغن دنده سازگاری بالا با فلزات جعبه دنده و همچنین گرانروی بالا می باشد. شاید مهمترین و اصلی ترین موضوع در مورد روغن دنده میزان گرانروی آن است. میزان غلظت روغن دنده به مراتب بیشتر از روغن موتور است. ورود ذرات گرد و غبار به این روغن و استفاده و کارکرد طولانی در دمای بالا باعث کم شدن خاصیت روغن می شود. به همین دلیل باید روغن دنده را هم به مانند روغن های دیگر به طور مرتب چک کنیم تا از صدمه دیدن خودرو جلوگیری کنیم. باید گفت که تعویض این روغن ها برای کم کردن استهلاک خودرو می باشد و در جهت عمر بیشتر خودرو است. نکته مهم این است که در صورت تعویض نکردن یا حتی به تعویق افتادن تعویض روغن صدمات جدی و بسیار هزینه بری به خودرو وارد می شود. در اصل این نوع روغن یعنی روغن گیربکس و یا روغن جعبه دنده برای روانکاری انواع جعبه دنده اعم از دستی یا اتوماتیک مورد استفاده قرار میگیرد.
زمان تعویض روغن گیربکس
واسکازین هم به مانند سایر روغن ها زمان تعویض دارد. روان کار کردن گیربکس هم در نتیجه تعویض به موقع واسکازین می باشد. به طور کلی کیلومتر و زمان دقیق تعویض واسکازین، به نوع و مدل روغن بستگی دارد. اما معمولا خیلی از رانندگان و مالکان خودرو در زمان تعویض دیسک و صفحه کلاچ، واسکازین خودرو را هم عوض می کنند. می توان متوسط کارکرد کلاچ خودرو را ۸۰ هزار کیلومتر در نظر گرفت و در زمان باز شدن گیربکس باید روغن دنده را هم تعویض کنیم. البته تعویض روغن گیربکس در خودروهای دارای گیربکس اتوماتیک متفاوت است. عملکرد این نوع گیربکس‌ها هیدرومکانیکی بوده و با استفاده از فشار روغن و تنظیم مقدار فشار آن، نیروی لازم را از موتور به چرخ‌ها منتقل میکند. تعویض دنده‌ها از طریق تغییر مسیر و کنترل فشار جریان روغن در گیربکس توسط شیرهای الکترونیکی (شیر برقی) انجام می‌شود. تمامی این اعمال و کنترل قسمت‌های مختلف توسط نرم‌افزاری که بر روی واحد الکترونیکی گیربکس (EGS) نصب است انجام میگیرد.
علائم تعویض روغن دنده
در اولین مرحله باید رنگ روغن را بررسی نمود. زمانی که رنگ روغن مایل و نزدیک به قهوه ای شد زمان تعویض رسیده است. واسکازین در حالت اولیه به رنگ قرمز است. سپس از طریق بررسی بو و غلظت روغن نشتی می توان زمان تعویض را تشخیص داد. زمانی که واسکازین نیاز به تعویض پیدا میکند، بوی آن تغییر کرده و بیشتر بوی روغن سوخته می دهد. نکته دیگر این است که در محل پارک خودرو اگر مقدار زیادی مایع چرب قرمز رنگ ریخته باشد به این معناست که خودرو مشکل نشت روغن گیربکس پیدا کرده است.
